Ο Λόγος στους Ειδικούς

Ψωριασική Ονυχία

Η ψωρίαση (ΨΩ)  είναι μια χρόνια, φλεγμονώδης δερματοπάθεια, η οποία μπορεί να προσβάλλει όχι μόνο το δέρμα αλλά τα νύχια και τις αρθρώσεις .  80-90% των ασθενών με ΨΩ θα παρουσιάσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους ψωριασική ονυχία (ΨΟ). Ο επιπολασμός της ΨΟ κυμαίνεται μεταξύ 10-82%.  Η ΨΟ μπορεί να εμφανιστεί χωρίς την εκδήλωση ΨΩ σε 5-10% των περιπτώσεων.

Η κλινική εικόνα της ΨΟ ποικίλει ανάλογα με την προσβολή της κοίτης του όνυχος ή/και της μήτρας του. Έτσι:

Τα βοθρία και η ονυχόλυση είναι τα συνηθέστερα κλινικά σημεία ΨΟ στα νύχια των χεριών. Η υπονύχια υπερκεράτωση και η ονυχόλυση είναι τα συνηθέστερα κλινικά σημεία ΨΟ στα νύχια των ποδιών.

Η ΨΟ σχετίζεται με μεγαλύτερη επιβάρυνση της ποιότητας ζωής του ασθενή και υψηλότερο κίνδυνο για την εμφάνιση μέτριας-σοβαρής ΨΩ. Η σοβαρή ΨΟ θεωρείται ανεξάρτητος επιβαρυντικός παράγοντας για την ανάπτυξη ψωριασικής αρθρίτιδας (ΨΑ).  Οι ασθενείς με ΨΑ, εμφανίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό ΨΟ. Η ΨΟ είναι συχνά πιο ανθεκτική στην τοπική και συστηματική θεραπεία από την ΨΩ του δέρματος.

Σε ενήλικες ασθενείς με ΨΟ χωρίς ΨΩ στο δέρμα ή με ήπιας μορφής ΨΩ στο δέρμα που δεν χρήζει συστηματικής θεραπείας, η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από:

•  τον αριθμό των ονύχων που εκδηλώνουν τη νόσο και 
• την εντόπιση των βλαβών (μήτρα ή και κοίτη όνυχος).

Για τη συστηματική αντιμετώπιση της ΨΟ μπορεί να γίνει χρήση ασιτρετίνης, μεθοτρεξάτης, κυκλοσπορίνης, μικρών μορίων και βιολογικών παραγόντων.

Εκτός από την τοπική ή και συστηματική θεραπεία, σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ΨΟ διαδραματίζει η σωστή ενημέρωση και συμμόρφωση του ασθενή σε οδηγίες που μπορούν να αποτρέψουν την επιδείνωση της ΨΟ μέσω φαινομένου Koebner.

Επιμέλεια κειμένου:

ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ 1ης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ, ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «Α.ΣΥΓΓΡΟΣ»

Ψωρίαση Τριχωτού Κεφαλής

Η εντόπιση της ψωριασικής νόσου στο τριχωτό της κεφαλής, είναι μορφή η οποία επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Προκαλεί έντονη απολέπιση, κνησμό και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να συνδυαστεί και με απώλεια τριχών. Σπάνια μπορεί να καταλάβει ολόκληρο το τριχωτό, δίκην «κάσκας».

Η αντιμετώπιση της νόσου συνήθως γίνεται με ειδικά σαμπουάν, τοπικά απολεπιστικά φάρμακα και σε ειδικές περιπτώσεις και με συστηματικώς χορηγούμενα φάρμακα.

Επιμέλεια κειμένου:

ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ 1ης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ, ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «Α.ΣΥΓΓΡΟΣ»

Φαινόμενο NOCEBO

Τι είναι το Φαινόμενο Nocebo;

Ο όρος Nocebo προέρχεται από τη λέξη noceo που σημαίνει επιβαρύνομαι ή ζημιώνομαι. Το Nocebo effect ή αλλιώς το φαινόμενο nocebo,  είναι μία κατάσταση κατά την οποία ο ασθενής νιώθει ότι επιβαρύνεται / ζημιώνεται από την ίδια τη νόσο του, καθώς και από την προτεινόμενη θεραπεία που σύστησε ο γιατρός. Στο φαινόμενο nocebo συναντούμε την έντονη ανησυχία και δυσπιστία των ασθενών για τις θεραπείες και ειδικά για τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων. Οι πεποιθήσεις των ασθενών είναι αρνητικές και οι προσδοκίες τους για την πορεία της νόσου είναι χαμηλές, και οδηγούν σε μία αρνητική αυθυποβολή.

Το Nocebo έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με το Placebo,  λέξη η οποία προέρχεται από το placeo που σημαίνει ευχαριστιέμαι.

Τι πρέπει να κάνει ο ασθενής;

Η θετική στάση και διάθεση του ασθενούς απέναντι στη νόσο και στο θεραπευτικό σχήμα, επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα. Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος και  η στάση που θα επιλέξουν να τηρήσουν οι ασθενείς. Πέρα από τη γενικότερη θετική στάση που πρέπει να έχουν οι ασθενείς, είναι πολύ σημαντικό οι νοσούντες να επιλέγουν να ενημερώνονται για τη θεραπεία τους μόνο από τον θεράποντα γιατρό τους και όχι από άλλες πηγές που πιθανών να είναι αναξιόπιστες.

Επίσης, συχνά χρήσιμη είναι η ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους. Οι Σύλλογοι ασθενών βοηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση.  Μέσω των Συλλόγων ασθενών γίνεται ανταλλαγή εμπειριών και είναι εφικτό να αντιμετωπιστεί επιτυχώς το nocebo effect, μειώνοντας ή εξαλείφοντας τον φόβο. Οι συναντήσεις, οι ενημερώσεις και ο διάλογος μεταξύ των ασθενών, του ιατρικού προσωπικού και των Συλλόγων είναι βέβαιο ότι λειτουργούν ευεργετικά στην αντιμετώπιση του nocebo και του placebo effect.

Επιμέλεια κειμένου:

ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Α’ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ –

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΔΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΣΙΩΝ ΝΟΣΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΨΩΡΙΑΣΙΚΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ

Η ψωριασική αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης αρθρίτιδα.

Αναφορές υπάρχουν από τις αρχές του 19^ου αιώνα όταν ο Jean Luis Alibert συσχέτισε την δερματική ψωρίαση με την αρθρίτιδα. Αλλά δεν ήταν μέχρι το 1973 όπου ο J.M.H. Moll και V. Wright όρισαν τη ΨΑ ως ξεχωριστή οντότητα, ο συνδυασμός της ψωρίασης με μια φλεγμονώδους αρθρίτιδα.

Η ψωριασική αρθρίτιδα εμφανίζεται περίπου στο 30% των ασθενών με ψωρίαση. Προσβάλλει το 1-3% του παγκόσμιου πληθυσμού. Προσβάλλει εξίσου άντρες και γυναίκες όλων των ηλικιών αλλά συχνότερα εκδηλώνεται σε άτομα ηλικίας 35-55 ετών. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως περίπου 14000 άνθρωποι πάσχουν από ΨΑ. Η πλειοψηφία των ασθενών θα εμφανίσει πρώτα ψωρίαση και στη συνέχεια θα παρουσιαστεί η αρθρίτιδα, ενώ ένα μικρό ποσοστό των ασθενών μπορεί να εμφανίσει πρώτα την αρθρίτιδα και μετά να βρεθεί η ψωρίαση.

Οι ασθενείς με ψωρίαση εμφανίζουν πόνο, οίδημα και δυσκαμψία στις αρθρώσεις. Υπάρχουν διάφορες μορφές της νόσου με την πολυαρθρική να υπερέχει ενώ συχνά υπάρχει συμμετοχή του αξονικού σκελετού με σπονδυλίτιδα και ιερολαγονίτιδα. Η πιο συχνή μορφή του δέρματος είναι η κατά πλάκας ψωρίαση η οποία μπορεί να είναι περιορισμένη η εκτεταμένη και εμφανίζεται συχνότερα στους αγκώνες, στα γόνατα, στο τριχωτό της κεφαλής και στα νύχια. Εκτός από τη προσβολή του δέρματος και των αρθρώσεων, άλλες χαρακτηριστικές εκδηλώσεις συμπεριλαμβάνουν την ενθεσίτιδα και τη δακτυλίτιδα αλλά και όργανα εκτός του μυοσκελετικού όπως οι οφθαλμοί (ραγοειδίτιδα)  και το έντερο (φλεγμονώδη νόσο του εντέρου).

Οι ασθενείς με ΨΑ έχουν αυξημένη συχνότητα συνοσηροτήτων, όπως καρδιαγγειακά συμβάματα, μεταβολικό σύνδρομο (παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία), μη αλκοολική ηπατική νόσος καθώς και κατάθλιψη και αγχώδη διαταραχές.

Η ΨΑ έχει προοδευτικό χαρακτήρα. Μελέτες έχουν δείξει πως οι μισοί ασθενείς θα εμφανίσουν μη αναστρέψιμες βλάβες εντός 2 ετών από την έναρξη της νόσου οδηγώντας σε παραμορφώσεις των αρθρώσεων και μείωση της λειτουργικότητας των ασθενών υποβαθμίζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής τους ενώ η πρώιμη διάγνωση μπορεί να προλάβει τις παραμορφώσεις και την επιβάρυνση της λειτουργικότητας.

Η διάγνωση της ΨΑ είναι κλινική, ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις δεν υπάρχουν. Η έγκαιρη διάγνωση της είναι το σημαντικότερο βήμα στην πρόληψη. Υπάρχουν ενδείξεις πως η καθυστέρηση της διάγνωσης για μόλις 6 μήνες έχει δυσμενή επίδραση στην εξέλιξη της νόσου και στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας, ενώ η πρώιμη θεραπευτική παρέμβαση μειώνει τα συμπτώματα, καθυστερεί τις μόνιμες  βλάβες των οστών και βελτιώνει συνολικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η εμφάνιση της αρθρίτιδας μετά την εμφάνιση της δερματικής νόσου προσφέρει ένα παράθυρο ευκαιρίας για την πρώιμη διάγνωσή της. Έτσι η ευαισθητοποίηση των δερματολόγων για παράγοντες κινδύνου εμφάνισης ΨΑ σε ασθενείς με ψωρίαση μπορεί να βοηθήσει στην πρώιμη διάγνωση.

Η πρώιμη έναρξη συστηματικής θεραπείας ευνοεί την ύφεση της νόσου. Στο θεραπευτικό «οπλοστάσιο» περιλαμβάνονται συμβατικά τροποποιητικά της νόσου αντιρρευματικά φάρμακα, όπως η μεθοτρεξάτη και η σουλφασαλαζίνη. Σε αποτυχία αυτών των φαρμάκων, χορηγούνται οι νεότερες στοχευμένες θεραπείες όπως η απρεμιλάστη ενώ σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, βιολογικές θεραπείες, οι οποίες στοχεύουν σε ουσίες που συμμετέχουν στη διαδικασία της φλεγμονής () μπορούν να χορηγηθούν.

Η επιλογή της θεραπείας βασίζεται στα κύρια κλινικά χαρακτηριστικά του κάθε ασθενή και επιλέγεται από κοινού μεταξύ ιατρού και ασθενή.

Σημαντικό ρόλο στην ολιστική αντιμετώπιση της ψωριασικής νόσου  έχουν διεθνώς τα Διεπιστημονικά Συνεργαζόμενα Ιατρεία που απαρτίζονται από ρευματολόγο και δερματολόγο. Τα οφέλη αυτών των Ιατρείων είναι πολλαπλά. Βελτιώνουν την αντιμετώπιση δύσκολων ασθενών, σχετικά με τους οποίους θεραπευτικές αποφάσεις λαμβάνονται πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά για όλα τα πεδία της ψωριασικής νόσου, και συμβάλλουν στην έγκαιρη ανίχνευση ασθενών με διαφοροδιαγνωστικά προβλήματα.

Μέρος της θεραπευτικής στρατηγικής αποτελεί η ενθάρρυνση των ασθενών για υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής που θα περιλαμβάνει σωστή διατροφή, τακτική άσκηση, διακοπή του καπνίσματος, απώλεια βάρους και τακτικό εμβολιασμό καθώς και η αναγνώριση και αντιμετώπιση των υπαρχόντων συννοσηροτήτων.

Η ΨΑ είναι μια σύνθετη πάθηση που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής και τη λειτουργικότητα των ασθενών. Η αυξημένη ευαισθητοποίηση για την πρώιμη διάγνωση της νόσου, η έγκαιρη έναρξη θεραπείας και τα διεπιστημονικά ιατρεία μπορούν να πετύχουν την ύφεση και τη διατήρηση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Επιμέλεια κειμένου:

ΠΕΛΑΓΙΑ ΚΑΤΣΙΜΠΡΗ

Ρευματολόγος, Επιμελήτρια Α’ ΕΣΥ

Μονάδα Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας

Δ’ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική

Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο “Αττικόν”